Plemię Lupiglaa zostało wymienione przez Geografa Bawarskiego (w innych źródłach nie występuje). Zazwyczaj utożsamia się je z plemieniem Głubczyców/Głąbczyców. Nazwę ludu zwykle tłumaczy się jako Łupi Głowy lub Głupie Głowy, ale istnieje też teoria mówiąca że nazwa jest łacińsko-słowiańską hybrydą, pochodząca od łacińskiego słowa Lupus i oznacza Wilcze Głowy.
Trudno jednoznacznie wskazać, które średniowieczne plemię trzymało pod swoimi skrzydłami stary kozielski gród, gdyż nie ma na ten temat konkretnych zapisów w starych kronikach.
W 2. połowie VII w. i 1. połowie VIII w. Śląsk zamieszkiwała ludność słowiańska przybyła z różnych stron wschodniej i południowej Europy. Odtworzenie dziejów tuż przed powstaniem państw historycznych na tych terenach jest niezwykle trudne. Przyjmuje się, że bezpośrednio przed powstaniem państwa Piastów ziemie późniejszej śląskiej dzielnicy zamieszkiwało kilka (lub kilkanaście) słowiańskich wspólnot etnicznych, tj. plemion, których mowa była zbliżona do siebie.
Najwcześniejsze wzmianki o plemionach z obszaru Śląska zawiera tzw. Geograf Bawarski z połowy IX wieku, dokument sporządzony dla Ludwika Niemieckiego w celach militarnych.
Odnotował on sześć (lub może siedem) nazw etnicznych z terenu późniejszego historycznego Śląska: Bieżuńczanie – niewielkie plemię mieszkające u źródeł Nysy Łużyckiej z 2 grodami; Dziadoszanie – z 20 grodami (np. Głogów, Iława, Krosno, Bytom) na ziemi u ujścia Bobru do Odry; Ślężanie – z 15 grodami (np. Wrocław, Milicz, Bardo, Brzeg, Świdnica, Trzebnica, Niemcza) po obu stronach Odry nad Ślęzą, w okolicach góry Ślęży (Sobótki); Opolanie – 20 grodów (np. Niemodlin, Namysław) w okolicach dzisiejszego Opola. Na przedpolu Bramy Morawskiej w Kotlinie Opawskiej zamieszkiwali Golęszycy lub Golężycy, posiadający 5 grodów (Racibórz, Cieszyn, Grodziec Golęszycki, Opawa). Wątpliwości natomiast budzi lokalizacja i nazwa plemienia z 30 grodami Lupiglaa, kiedyś jako Głubczycy.
Ponadto wymienieni są Milczanie w sąsiedztwie Dziadoszan. Nazwy plemion śląskich występują też w innych dokumentach. Kilkakrotnie wystąpiły w kronice biskupa Thietmara oraz tzw. dokumencie praskim z 1086.
To tylko przypuszczenia
Być może ówczesne Koźle było grodem plemienia Gołęszyców. Niektóre źródła wskazują bowiem, że osiedlili się oni m.in. na obszarze dzisiejszego Śląska Opolskiego (Głubczyc, Koźla), a także na terenach Raciborza i Cieszyna.
To jedna z tez, której nie wyklucza m.in. historyk Bolesław Bezeg, choć skłania się bardziej ku nieco innej wersji.
- Posiadamy istotne informacje pochodzące już z 848 roku. Otóż Geograf Bawarski odnotował, jakie plemiona żyją na terenach Słowiańszczyzny. Wymienia m.in. plemię Opolan. Najpewniej Koźle wchodziło w skład ówczesnego plemienia Opolan lub Gołęszyców zamieszkałych z kolei na Płaskowyżu Głubczyckim - twierdzi Bolesław Bezeg. - Plemię Opolan posiadało w połowie IX wieku dwadzieścia grodów, a plemię Gołęszyców tylko pięć. Jestem przekonany, że jednym z tych dwudziestu opolskich grodów było Koźle. Sporządzona wówczas adnotacja była raportem stricte szpiegowskim bądź militarnym, w którym odnotowywano jedynie, ile grodów posiadają tutejsze plemiona – precyzuje nasz rozmówca.
Grody były budowlami umocnionymi, ze swoimi drużynami składającymi się z wojów. Plemię Opolan zaczerpnęło swoją nazwę z systemu opolnego. Charakterystycznym elementem tego właśnie systemu administracyjnego były osady ludzkie. Ich centralnym punktem był gród warowny, w którym w razie napaści mogli schronić się okoliczni mieszkańcy.
Różne opinie
Nie wszyscy historycy są dzisiaj skłonni bezkrytycznie przyjmować za Geografem Bawarskim podział na plemiona występujące na ziemiach polskich. Przede wszystkim podkreśla się coraz częściej, że plemiona nie zajmowały jakiegoś ściśle ograniczonego terytorium, a próby wyznaczania na tej podstawie granic stabilnych, wczesnośredniowiecznych regionów historycznych (np. Śląska), a tym bardziej państw (np. tzw. Państwa Samona lub Państwa Wielkomorawskiego), są z góry skazane na niepowodzenie.
Jak pisze znany historyk średniowiecza Przemysław Urbańczyk („Zanim Polska została Polską”, Toruń 2015, s.175) „Plemionom śląskim przypisuje się zadziwiającą stabilność, jak na obszar poddawany zmiennym wpływom sąsiednich państw. Dziadoszanie, Ślężanie i Opolanie raz umieszczani przez interpretatorów Geografa Bawarskiego na plemiennej mapie Śląska sprzed połowy IX wieku trwają na niej przez następne stulecia, tak jakby przez ten czas nic się nie zmieniło w sytuacji geopolitycznej tej części Europy. Podważa się również rolę Ślężan jako najważniejszego plemienia polskiego, od którego pochodzi nazwa całej krainy geograficzno-historycznej”.
Więcej na ten temat w najbliższym wydaniu Nowej Gazety Lokalnej
Lokalizacja plemion śląskich w IX i X wieku (źródło: mons.wikimedia.org)
Napisz komentarz
Komentarze