50-lecie i rozwój polskiej technologii wytwarzania Bisfenolu A, opracowanej w Kędzierzynie-Koźlu, jako jednego z najważniejszych procesów chemicznych na świecie realizowanych w przemyśle organicznym.
Powołany zespół zrealizował badania w skali laboratoryjnej i pilotowej, opracował założenia technologiczne, projekt procesowy i techniczny, instrukcje technologiczne i stanowiskowe, a także nadzorował rozpoczęte z wyprzedzeniem prace adaptacyjne i modernizacyjne zatrzymanej wcześniej wytwórni dimetylotereftalanu metylu (DMT) na rzecz produkcji BPA.
W wyniku tych prac w ciągu zaledwie 2 lat udało się uruchomić instalację BPA, a po następnych kilku latach doskonalenia procesu omawiana technologia stała się przebojem eksportowym. Do 2004 r. zawarto i zrealizowano 8 kontraktów na sprzedaż licencji za granicę, oprócz znaczącej produkcji własnej ok. 10 tys. t BPA/r.
W trakcie 33-letniej pracy wytwórni BPA w ZChB uzyskano kilkadziesiąt patentów krajowych i zagranicznych (USA), także w krajach, do których następnie sprzedano technologię wytwarzania BPA. Zrealizowane w latach 1982–2001 kontrakty eksportowe obejmowały sprzedaż technologii produkcji BPA w skali 7–30 tys. t/r. wielu kontrahentom zagranicznym z Tajwanu, Chin, Indii, Korei Płd. i Iranu.
Polski proces wytwarzania BPA został uhonorowany wieloma nagrodami, m.in. tytułem Mister Eksportu Targów Poznańskich (1992 r.), sześcioma złotymi medalami na Międzynarodowych Wystawach Wynalazków i Innowacji w Norymberdze (1997 r.), Brukseli (1999 r.), Genewie (2000 r.), Moskwie (2001 r.), Warszawie (2003 r.) i Seulu (2004 r.) oraz Pucharem Ministra Gospodarki na Wystawie „Innowacje 2000”.
Osiągnięcia twórców technologii BPA zostały docenione w środowisku chemików, organizacjach państwowych i we władzach krajowych.
Jej twórcy zostali nagrodzeni Wojewódzką Nagrodą I stopnia Oddziału NOT w Opolu za wybitne osiągnięcia w dziedzinie techniki w 1978 r., tytułem Mistrza Techniki NOT przyznanym w grudniu 1978 r. przez Prezydium Rady Głównej NOT za zespołowe osiągnięcie naukowo-techniczne w 1977 r., Nagrodą Państwową II Stopnia przyznaną przez Komitet Nagród Państwowych w 1984 r. w dziedzinie techniki za opracowanie technologii wytwarzania dianu (BPA) metodą jonitową oraz Nagrodą Fundacji Janiny i Zbigniewa Porczyńskich w 1988 r. za wybitne osiągnięcia w dziedzinie techniki.
Eksploatowana technologia i instalacja przemysłowa BPA w ZCHB w skali 12 tys. t BPA/r. stawały się z czasem niekonkurencyjne wobec budowanych na świecie jednostek o wydajności od 100 tys. t BPA/r. do 250 tys. t BPA/r. W efekcie kryzysu ekonomicznego w latach 2008 – 2010 oraz przekształceń własnościowych nowy właściciel (Grupa PCC) podjął decyzję w 2010 r. o zatrzymaniu i likwidacji pracującej instalacji.
Po 2004 r. ICSO wycofał się z prac nad rozwojem dotychczasowej technologii BPA i rozpoczął od podstaw badania nad całkowicie nową technologią, która została nazwana procesem ISOBIS. Proces ten dotychczas nie został skomercjalizowany.
W tym czasie główny współautor technologii jonitowych nonylofenolu i BPA dr inż. Maciej Kiedik, po odejściu z ICSO, we współpracy z partnerami wywodzącymi się głównie z ZChB oraz z głównym projektantem mgr. inż. Antonim M. Korkiem, dr. hab. inż. Wiesławem Hreczuchem i dr. inż. Arkadiuszem Chruścielem rozpoczął w sąsiadującym z ICSO Instytucie Technologicznym MEXEO modernizację procesu, opartą na doświadczeniach zdobytych podczas wieloletniej eksploatacji wytwórni BPA w ZChB.
Efektem działań podjętych w MEXEO było opracowanie zmodernizowanej technologii wytwarzania BPA w skali 100 tys. t/r., oferowanej następnie potencjalnym klientom pod nazwą handlową Advance BPA (Rys.3). Technologia Advance BPA, oprócz wielu publikacji w recenzowanych czasopismach naukowych krajowych i międzynarodowych, prezentowana była na IX Światowej Konferencji Acetone--Phenol w Wiedniu w 2016 r. W efekcie prowadzonej działalności upowszechnieniowej, prezentowania zarchiwizowanych wcześniej referencji przemysłowych z instalacji produkcyjnej oraz rozwijanych kontaktów bezpośrednich dwukrotnie (w latach 2015 i 2022) dokonano sprzedaży za granicę licencji i dokumentacji technicznej na oferowany proces Advance BPA.
Dzięki deklarowanym w oparciu o doświadczenia przemysłowe zatrzymanej wytwórni ZChB, nowatorskim nowatorskim rozwiązaniom inżynieryjnym - szczególnie w węźle syntezy, konkurencyjnym, wskaźnikom ekonomicznym procesu Advance BPA w porównaniu z innymi technologiami, a także dzięki publikacjom w czasopismach o zasięgu światowym, nowej technologii poświęcono rozdział w prestiżowej monografii światowego wydawnictwa Wiley (2023 r.) dotyczącej technologicznych i ekonomicznych aspektów przemysłowego przetwórstwa związków aromatycznych (Rys.4.).
Kontynuacja sukcesów krajowych i międzynarodowych w omawianym zakresie wymagała wysiłków doświadczonej kadry uczestniczącej w historycznych sukcesach opracowanego procesu BPA na rzecz przekazania zasobów wiedzy i doświadczeń młodszym następcom zdolnym do realizacji równie ambitnych zadań w warunkach współczesnych.
W efekcie nakładów i efektów zrealizowanych projektów badawczych osiągnięto najwyższy poziom światowy nowej tchnologii Advance BPA, tworząc przewagę technologiczną w zakresie wytwarzania bisfenolu A, osiągając kolejne sukcesy w zakresie eksportu licencji i dokumentacji technicznej.
Obecnie niezbędne są odpowiednie decyzje polityczne dla budowy polskiego kompleksu fenol – bisfenol A – poliwęglany w celu zapewnienia rozwoju nowoczesnej gospodarki w kraju.
Naukowcy i przedsiębiorcy z Kędzierzyna-Koźla wykonali w tym zakresie niezbędną pracę do podjęcia decyzji inwestycyjnych.
Oprócz głębokiego uzasadnienia ekonomiczno-biznesowego, przewagi i dojrzałości technologicznej opracowanego procesu Advance BPA, dla jego komercjalizacji w kraju niezbędna jest odwaga menedżerska obecnych decydentów krajowych, porównywalna co najmniej z odwagą zespołów decyzyjnych sprzed 50 lat.
Napisz komentarz
Komentarze