- Pożar z 1992 roku mocno wpłynął na ekosystem leśny w Nadleśnictwie Kędzierzyn. Przypomnijmy, jakie straty odnotowano w drzewostanie i lokalnej faunie.
- 26 sierpnia 1992 roku wzdłuż torów kolejowych PKP linii Racibórz-Kędzierzyn, przebiegających przez tereny leśne Nadleśnictwa Rudy Raciborskie, powstał pożar, który 28 sierpnia rozprzestrzenił się na dalsze dwa nadleśnictwa: Rudziniec i Kędzierzyn. W wyniku pożaru na terenie Nadleśnictwa Kędzierzyn spaleniu uległo 2230 ha, w tym 2205 ha lasu. W latach 1992-1995 z terenu pożarzyska uprzątnięto łącznie 264 tys. m sześc. grubizny, czyli tyle, ile pozyskiwało się normalnie w ciągu 10 lat z całego nadleśnictwa. Pożar dokonał ogromnych strat w ekosystemie leśnym, oprócz zniszczenia szaty roślinnej spaleniu uległa również gleba z próchnicą i zniszczone zostało życie biologiczne. Rozmiar odnowień sztucznych prowadzonych w latach 1993-1997 wyniósł łącznie 1764 ha, co wiązało się z wysokimi nakładami finansowymi.
- Nadleśnictwo musiało wyciągnąć wnioski z tamtych tragicznych wydarzeń. Wprowadzono nowe strategie i procedury w celu lepszego zarządzania ryzykiem pożarowym i ochrony lasów.
- Pożar w 1992 był największym pożarem, jaki wybuchł w Polsce oraz Europie Środkowej po II wojnie światowej. Ogrom strat unaocznił wszystkim nieobliczalność żywiołu, jakim jest ogień. Lasy Państwowe podjęły wraz z ekspertami z różnych dziedzin działania zmieniające strategię ochrony przeciwpożarowej. Jednym z działań było opracowanie i wdrożenie systemu zabezpieczenia przeciwpożarowego opartego na sieci biologicznych pasów przeciwpożarowych, dzielących pożarzysko na mniejsze fragmenty, dające możliwość prowadzenia w przyszłości skutecznej akcji gaśniczej. Teren pożarzyska kędzierzyńskiego został podzielony pasami I rzędu przy drogach i liniach oddziałowych w kierunku wschód–zachód (co 4 oddziały) i w kierunku północ-południe (co 2 oddziały) oraz pasami II rzędu w kierunku północ-południe. System zabezpieczenia lasów cały czas jest udoskonalany poprzez system łączności między służbami, modernizację dróg przeciwpożarowych, rewitalizację i budowę nowych punktów czerpania wody, również dla floty powietrznej, wspólne szkolenia służb, modernizację punktów obserwacyjnych. Wprowadzane nowe procedury oparte są na coraz nowocześniejszych rozwiązaniach technicznych, podążających za rozwojem systemów elektronicznych.
- Jakie obecnie stosowane są systemy monitorowania i wczesnego wykrywania pożarów w Nadleśnictwie Kędzierzyn?
- W Nadleśnictwie Kędzierzyn funkcjonuje system stałej obserwacji naziemnej, która składa się z dwóch wież obserwacyjnych (dostrzegalni) oraz punktu alarmowo-dyspozycyjnego. Na podstawie ciągłej obserwacji na dostrzegalniach wykrywane są potencjalne zagrożenia pożarowe. Obserwacja lasu w okresie akcji bezpośredniej prowadzona jest od marca do października. Jednocześnie z obserwacją naziemną w okresie całego roku prowadzony jest stały monitoring obszarów leśnych przez właściwych terytorialnie leśniczych i podleśniczych oraz innych pracowników terenowych Nadleśnictwa. Poza naziemnymi metodami wczesnego ostrzegania Lasy Państwowe (RDLP w Katowicach) dysponują również samolotami i śmigłowcami patrolowo-gaśniczymi stacjonującymi w Leśnych Bazach Lotniczych.
- Przygotowujecie się na ewentualność wystąpienia pożarów również, przeprowadzając u siebie regularne ćwiczenia strażackie i szkolenia dla personelu.
- Nadleśnictwo ma opracowane plany operacyjne pod nazwą „Sposób postępowania na wypadek powstania pożaru lasu” rokrocznie aktualizowany i uzgadniany z właściwymi Komendami Powiatowymi PSP. Dokument ten zawiera dokładne informacje na temat infrastruktury ppoż, sił i środków, jakie mogą być wykorzystane na wypadek pożaru. Szkolenia pracowników Służby Leśnej, obserwatorów wież oraz dyspozytorów punktu alarmowo-dyspozycyjnego są przeprowadzane corocznie przed rozpoczęciem akcji bezpośredniej. Ćwiczenia strażackie są przeprowadzane corocznie na terenie trzech Nadleśnictw, w obrębie pożarzyska z 1992 roku.
- Jakie zmiany w infrastrukturze przeciwpożarowej wprowadzono od czasu pożaru z 1992 roku? Czy zwiększono liczbę wież obserwacyjnych, punktów dostępu do wody?
- Zmiany dotyczące infrastruktury leśnej polegały przede wszystkim na zwiększeniu liczby dojazdów pożarowych, czyli dróg o określonych parametrach, które umożliwiały szybki dojazd do miejsca powstania pożaru, a także do punktów czerpania wody. Obecnie na terenie Nadleśnictwa Kędzierzyn jest ponad 160 km dróg. Przeprowadzono także modernizację wielu punktów czerpania wody. Przykładem takiej modernizacji jest zbiornik Kozieławy w Leśnictwie Rudziniec, który może pomieścić 61 000 m sześc. wody służącej do celów przeciwpożarowych.
- W jaki sposób nadleśnictwo współpracuje z lokalnymi służbami ratowniczymi i strażą pożarną? Czy istnieją wypracowane procedury koordynacji działań?
- Nadleśnictwo utrzymuje bieżącą współpracę ze strażą pożarną oraz Wydziałem Zarządzania Kryzysowego Powiatu Kędzierzyńsko-Kozielskiego. Procedury dot. działań na wypadek powstania pożaru są opracowane i corocznie aktualizowane.
- Porozmawiajmy o działaniach prewencyjnych w zakresie ochrony przeciwpożarowej, takich jak kontrola i usuwanie suchych gałęzi czy martwego drewna.
- Działania prewencyjne prowadzone są przez Nadleśnictwo Kędzierzyn zgodnie z zapisami zawartymi w Instrukcji Ochrony Przeciwpożarowej Lasu. Do częstych praktyk należy usuwanie martwych drzew oraz suchych gałęzi na szerokości 30 metrów wzdłuż dróg publicznych. Stosuje się także mineralizację gleby wzdłuż torów kolejowych oraz dużych kompleksów leśnych. Prewencja to również wspólne ćwiczenia z PSP i OSP, gdzie doskonalone są umiejętności i współdziałanie służb na wypadek pożaru.
- Edukacja społeczeństwa w zakresie ochrony lasów przed pożarami jest nie do przecenienia. Organizujecie kampanie informacyjne, warsztaty i inne działania edukacyjne?
– Nadleśnictwo Kędzierzyn bierze udział we wszystkich ogólnopolskich kampaniach informacyjnych związanych z ochroną przeciwpożarową koordynowanych przez Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych lub Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Katowicach. Na wiosnę 2024 Lasy Państwowe były partnerem Komendy Głównej Straży Pożarnej w kampanii społecznej „Stop pożarom traw”. Prowadziły akcję „Bezpieczny Las 24”, gdzie straż leśna w związku z dużym zagrożeniem pożarowym monitorowała tereny leśne i reagowała na stwarzane zagrożenie pożarowe osób przebywających w lesie. Udostępniamy na naszych stronach społecznościowych i internetowych materiały dotyczące przyczyn powstawania pożarów, strat środowiskowych spowodowanych przez żywioł, jakim jest ogień, informujemy o Systemie Ochrony Przeciwpożarowej w Lasach Państwowych.
Przygotowujemy zajęcia edukacyjne dla osób w każdym wieku z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Na każdych zajęciach edukacyjnych, nawet jeśli temat przewodni jest inny, informujemy, jak zapobiegać pożarom. Rozwijamy temat związany z pożarami lasów, zadajemy pytania, pokazujemy dostrzegalnie przeciwpożarowe znajdujące się na terenie Nadleśnictwa Kędzierzyn. Pokazujemy także na zajęciach, iż pożar może wiązać się w innych regionach Polski lub świata z ochroną czynną, np. kontrolowane wypalanie wrzosów pod nadzorem instytutu badawczego leśnictwa w celu przeciwdziałaniu zanikaniu cennych przyrodniczo obszarów. Współpracujemy z komendami powiatowymi straży pożarnej oraz ochotniczymi strażami pożarnymi znajdującymi się na terenie zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa Kędzierzyn w organizacji konkursów, prelekcji związanych z ochroną przeciwpożarową.
- Czy macie szczególne zalecenia dla osób odwiedzających las, aby minimalizować ryzyko pożaru? Jakie zasady powinny być przestrzegane przez turystów i miejscowych?
- Podczas pobytu w lesie należy przestrzegać podstawowych zasad związanych z bezpieczeństwem przeciwpożarowym. Przede wszystkim korzystać z wyznaczonych tras i miejsc odpoczynku. Pod żadnym pozorem nie rozniecać ognia bezpośrednio w lesie, tylko w wyznaczonych, specjalnie przygotowanych miejscach na ognisko. W lasach na terenach śródleśnych, na obszarze łąk, torfowisk i wrzosowisk, jak również w odległości do 100 m od granicy lasu zabronione jest: rozniecanie ognia poza miejscami wyznaczonymi, wypalanie wierzchniej warstwy gleby i pozostałości roślinnych, palenie tytoniu, z wyjątkiem dróg utwardzonych i miejsc wyznaczonych do pobytu ludzi. Ważne, aby przestrzegać zakazów wjazdu do lasu dla pojazdów mechanicznych oraz komunikatów na tablicach informacyjnych. Respektować okresowe zakazy wstępu do lasu. Mapy zagrożenia pożarowego, jak i mapy zakazów wstępu do lasu są udostępnione na stronie internetowej Nadleśnictwa Kędzierzyn. Nie pozostawiać śmieci w lesie.
Wszelki zauważony ogień w lesie lub dym zgłaszać pod numerem 112 lub pod numerami dostępnymi na tablicach informacyjnych znajdujących się najczęściej na leśnych miejscach postojowych, parkingach leśnych lub infrastrukturze turystyczno-rekreacyjnej. Podczas akcji gaszenia pożaru, jeśli się w takiej znajdziemy, bezwzględnie trzeba słuchać służb, nie przeszkadzać i nie podejmować działań na własną rękę, dbać o swoje bezpieczeństwo i innych osób.
- Jak ocenia pani świadomość społeczną dotyczącą zagrożeń pożarowych w lasach? Czy zauważa pani poprawę w tym zakresie w ciągu ostatnich lat?
-Nadleśnictwo Kędzierzyn uważa, iż kampanie społeczne, edukacja dzieci, osób dorosłych spełnia swoje zadania, aczkolwiek powinna być prowadzona cyklicznie, aby przypominać o tak wielkim zagrożeniu.
- Proszę opowiedzieć o projektach edukacyjnych dotyczących ochrony lasów, obecnie realizowanych przez Nadleśnictwo Kędzierzyn. Czy są to programy skierowane do szkół, lokalnych społeczności?
- Współpraca z komendami powiatowymi straży pożarnej oraz ochotniczymi strażami pożarnymi znajdującymi się na terenie zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa Kędzierzyn w organizacji konkursów, prelekcji związanych z ochroną przeciwpożarową. Prowadzenie zajęć edukacyjnych dla szkół, stowarzyszeń oraz edukowanie społeczeństwa w czasie eventów, festynów, biegów, rajdów, dni otwartych organizowanych lub współorganizowanych przez Nadleśnictwo Kędzierzyn.
- Jakie są największe wyzwania w kwestii ochrony lasów przed pożarami w obliczu zmian klimatycznych? Jak nadleśnictwo planuje sprostać tym wyzwaniom?
- W obliczu zagrożenia przeciwpożarowego Nadleśnictwo Kędzierzyn podejmuje szereg działań związanych z wczesnym wykrywaniem pożarów lasu, przygotowaniem i dbaniem o infrastrukturę przeciwpożarową, zabezpieczeniem środków i sił do zwalczania i minimalizowania skutków pożarów.
- Czy nadleśnictwo korzysta z funduszy lub programów wsparcia, aby poprawić ochronę przeciwpożarową?
-Tak, bierzemy udział w naborach prowadzonych przez Centrum Koordynacji Lasów Państwowych, m.in. na przebudowę dojazdów przeciwpożarowych, modernizację dostrzegalni przeciwpożarowej w Leśnictwie Blachownia, odbudowę stawów stampnickich w ramach modernizacji punktu czerpania wody. Projektem powiązanym z ochroną przeciwpożarową była odbudowa stawu Kozieławy z ogólnopolskiego projektu pn. "Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych", współfinansowanego ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, który ww. staw jest punktem czerpania wody.
- Jakie plany i projekty w zakresie ochrony przeciwpożarowej są w trakcie realizacji lub planowane w najbliższej przyszłości? Jakie innowacje lub technologie są rozważane?
- W najbliższej przyszłości planowana jest wymiana środków łączności radiowej, która podczas działań ratowniczych sprawdza się znacznie lepiej niż łączność telefoniczna. Nadleśnictwo Kędzierzyn idąc z duchem czasu, myśli także o zamontowaniu kamer obserwacyjnych na dostrzegalniach przeciwpożarowych.
- Czy widzicie potrzebę wprowadzenia dodatkowych działań lub zabezpieczeń, które mogłyby jeszcze bardziej zwiększyć ochronę lasów przed pożarami?
- Udoskonalanie działań zmierzających do lepszego zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów jest wpisane w działania Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe. Na sprawy te trzeba patrzeć z poziomu całej organizacji. Ciągłe szkolenia kadry, modernizacja infrastruktury, wdrażanie systemów wczesnego ostrzegania oraz współpraca ze strażą pożarną i innymi służbami to tylko kilka przykładów realizowanych przez Lasy Państwowe. Ze względu na to, że głównym sprawcą powstawania pożarów lasu jest człowiek, dostrzegamy duży potencjał, jeśli chodzi o prowadzenie zajęć edukacyjnych dla społeczeństwa w tym temacie. Trzeba pamiętać, że las płonie szybko, ale jego odnowienie wymaga pracy wielu pokoleń.
Napisz komentarz
Komentarze