W 1700 roku wysoki doradca dworu cesarskiego - Lothar Vogemonte - na podstawie swoich doświadczeń z Holandii opracował łaciński tekst przekonujący o „użyteczności, możliwościach i sposobie połączenia Dunaju z rzekami Odrą, Wisłą i Łabą za pomocą żeglugowego kanału”, w którym już się mówiło nie tylko o połączeniu Dunaju z Odrą, ale także o jego uzupełnienie do Łaby.
Zainteresowanie kanałem Dunaj-Odra-Łaba odżyło też tuż przed II wojną światową. Niemiecko-czesko-słowacki protokół z dnia 19 listopada 1938 o sposobach zrealizowania kanału Dunaj-Odra i jego łabskiego odgałęzienia był prawną normą, która umożliwiała zrealizowanie tej wielkiej inwestycji. 20 listopada 1938 zebrała się Komisja do Budowy i Eksploatacji Kanału Dunaj-Odra. W ramach wstępnych prac opracowano nowy projekt tej drogi wodnej zakładający okres budowy na 6 lat z nakładami 500 mln marek. Do pokonania różnic poziomów przewidziano 27 stopni wodnych z komorami o wymiarach 225 x 12 m. Szerokość kanału miała wynosić 35 m (45 m w lustrze wody) a głębokość na niektórych odcinkach nawet 4 m. Oznaczało to dostęp dla statków o nośności 1000 ton. Strona niemiecka optowała za trasą przebiegającą przez Břeclav i Angern do Wiednia z połączeniem z Dunajem w Lobau, ale zgodziła się na odgałęzienie do Dunaju koło Děvína.
Koło Wiednia wykopano koryto o długości 6 km służące dziś celom rekreacyjnym. Dokończono stopień wodny Lobau. Całości dzieła nie udało się jednak ukończyć. Władze protektoratu, zarządzeniem z dnia 7 maja 1942, zabroniły prowadzenia nowych budów na jego terytorium. Niedostatek materiałów budowlanych i całkowite podporządkowanie przemysłu potrzebom militarnym spowodowały, że w roku 1942 wstrzymano wszelkie większe inwestycje wodne, a skupiono się jedynie na zabezpieczeniu możliwości żeglugi na zdatnych do niej ciekach.
Natomiast początkiem żeglownego szlaku o długości ponad 320 km łączącego Odrę z Dunajem, biegnącego równolegle do koryta rzeki Odry, był Kanał Kędzierzyński.
Zgodnie z planem III Rzeszy Kanał Kędzierzyński miał być drogą wodną łączącą Kanał Gliwicki z zakładami należącymi do koncernu Interessen-Gemeinschaft Farbenindustrie AG (w skrócie IG Farben). Zakłady te miały produkować benzynę syntetyczną na potrzeby niemieckiej machiny wojennej. Ostatecznie produkcję tego paliwa uruchomiono pod koniec 1943 roku.
Natomiast prace przy budowie Kanału Kędzierzyńskiego rozpoczęto zaraz na początku II wojny światowej. Pierwszy wykop wykonano 8 grudnia 1939 w pobliżu Nowej Wsi, lecz bardzo szybko je przerwano.
Dopiero po wojnie władze PRL podjęły decyzję o kontynuacji budowy. 25 czerwca 1970 roku ukończono 4,5-kilometrowy odcinek drogi wodnej oraz uruchomiono w Zakładach Azotowych „Kędzierzyn” port przeładunkowy na kanale, który umożliwił transport nawozów drogą wodną przez Kanał Gliwicki i Odrę. Do 1983 roku transportowano tą drogą nawozy sztuczne. Obecnie kanał jest otwarty dla żeglugi, jednak nie jest on wykorzystywany.
Jednak do tematu wielokrotnie powracano także w ostatnich latach. W październiku 2020 roku czeski rząd podjął decyzję o rozpoczęciu przygotowań do budowy pierwszej części kanału Dunaj-Odra-Łaba na Odrze na odcinku między Ostrawą a granicą Polski.
W projekcie skupiono się głównie na połączeniu Dunaju z Odrą. Rozpoczęcie budowy planowane jest na 2030 rok.
Pierwszy odcinek ma się zaczynać nad Odrą w ostrawskiej części Świnowa (Svinov) i biec do granicy z Polską, gdzie połączy się z prowadzącą do Kędzierzyna-Koźla polską częścią kanału. Po czeskiej stronie inwestycja będzie obejmowała przebudowę siedmiu dróg, jednego mostu kolejowego i dwóch śluz wodnych oraz budowę portu w Świnowie (Svinov).
Zgodnie z dokumentem ministerialnym, aby najefektywniej wykorzystać kanał wodny, jego głębokość powinna wynosić 5 m, a szerokość ok. 40 m. Projekt, o którym mowa, to odcinek z Ostrawy do Kędzierzyna-Koźla. Jest on częścią działań realizowanych w ramach koncepcji Trójmorza. Koszty w pierwszej fazie połączenia Ostrawy z Polską to ok. 15 mld koron (ok. 0,5 mld euro). Szacuje się, że dla całego projektu - Odra-Dunaj- będzie to ok. 300 mld koron (11-12 mld euro).
Napisz komentarz
Komentarze