W wyniku zmian historycznych 14 sierpnia 1873 roku zostały połączone w Koźlu, w jeden organizm oświatowy, Katolicka Szkoła Miejska zwana Zakrystiańską z Ewangelicką Szkołą Garnizonową, w której uczyły się dzieci wojskowych z załogi twierdzy. Powstała wówczas dwuwyznaniowa Szkoła Ludowa.
Jej rektorem został Wilhelm Puch. W pracy pedagogicznej pomagało mu dziewięcioro nauczycieli, w tym cztery panny (w państwie pruskim nauczycielkami nie mogły być kobiety zamężne). Obowiązywał wówczas podział na klasy dla dziewcząt i chłopców. Lekcje odbywały się w trzech różnych obiektach. W zakrystii przykościelnej na Kirchestrasse (obecnie Złotnicza) uczyli się katolicy, w klasztorze franciszkańskim przy Ratiborer Strasse (obecnie Czerwińskiego) - ewangelicy, a w rynku w jednym z budynków należących do miasta naukę pobierali wyznawcy judaizmu.
- Było to niewątpliwie bardzo uciążliwe, szczególnie dla nauczycieli. W związku z tym mieszczanie kozielscy rozpoczęli starania o wybudowanie szkoły. W 1885 roku inwestycja została zatwierdzona przez władze oświatowe rejencji pruskiej, które przyznały fundusze na ten cel. Budowę szkoły ludowej rozpoczęto u zbiegu ulic Quadtstrasse i Schulstrasse (obecnie Piramowicza i Żeromskiego). Już po dwóch latach nowy budynek szkolny oddany został do użytku - mówi Bogusław Rogowski, dziennikarz i zarazem miłośnik lokalnej historii. - 14 kwietnia 1887 roku, po zakończeniu modlitw w świątyniach trzech różnych wyznań, dzieci i nauczyciele przeszli pod budynek nowej dwupiętrowej szkoły. Poświęcił go katolicki proboszcz ks. Karol Kollar, a klucze do nowej placówki wręczył rektorowi Józefowi Berle szef komitetu budowy szkoły Baurat Staudiger.
Trzy wyznania
Naukę w 19 oddziałach klasowych rozpoczęło 631 dzieci, w tym 370 katolików, 185 ewangelików i 76 wyznawców judaizmu. Zgodnie z obowiązującym systemem oświatowym nauka obejmowała czteroletnią szkołę podstawową, czteroletnią szkołę ludową oraz sześcioletnią szkołę średnią (ewentualnie 9-letnie gimnazjum, w którym edukacja kończyła się egzaminem maturalnym).
W czasie I wojny światowej część pomieszczeń szkolnych zamieniono na szpital wojskowy. Uczniowie klas starszych przeniesieni zostali do Kłodnicy. Po zakończeniu wojny, gdy wznowiono naukę, wprowadzono także dożywianie biedniejszych dzieci. Otrzymywały one codziennie śniadania, które finansowane były przez gminę oraz Nationalsozalistiche Volkswohlfart (Narodowosocjalistyczną Opiekę Społeczną).
W czasie II wojny światowej pomieszczenia szkoły ponownie zajęło wojsko i przekształciło w szpital wojskowy. Natomiast w 1945 r. budynek przejęły radzieckie władze wojskowe. Jego remont rozpoczęto w kwietniu 1946 r., a już 1 czerwca został przekazany do dyspozycji władzom szkolnym. W uruchomionej Szkole Podstawowej nr 2 naukę podjęło blisko 350 uczniów. Z czasem placówka okazała się za ciasna dla dzieci pochodzących z powojennego wyżu. W 1970 r. została otwarta nowa sala gimnastyczna, a w latach 1976-1977 dobudowano trzecie piętro.
Utworzenie gimnazjum
Po reformie oświatowej i wprowadzeniu do systemu szkolnego gimnazjów kozielska Dwójka odeszła do lamusa. W budynku z dniem 1 września 1999 r. zostało powołane do życia Publiczne Gimnazjum nr 1 w Kędzierzynie-Koźlu. Rok szkolny 1999/2000 rozpoczęło 177 uczniów w sześciu oddziałach, a dyrektorem placówki została Krystyna Pustelnik.
Wkrótce gimnazjum otrzymało propozycję nadania mu imienia Orląt Lwowskich. Z inicjatywą wyszło Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich w Kędzierzynie-Koźlu. Rada pedagogiczna szkoły, a także rodzice i uczniowie przychylili się do tej propozycji, występując ze stosownym wnioskiem do Rady Miasta Kędzierzyna-Koźla. Został on przyjęty uchwałą z 24 sierpnia 2000 r. Tym samym PG nr 1 zyskało patrona.
Uroczystość nadania szkole imienia Orląt Lwowskich przeprowadzono 17 listopada 2000 r. Towarzyszyło jej odsłonięcie tablicy pamiątkowej ufundowanej przez Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich. Wydarzenie uświetnili swoją obecnością przedstawiciele władz miasta, Uniwersytetu Opolskiego, Stowarzyszenia „Polska-Wschód” i TMLiKPW z Kędzierzyna-Koźla, Opola i Wrocławia, jak również dyrektorzy zaprzyjaźnionych placówek oświatowych, nauczyciele, rodzice i uczniowie.
Natomiast uroczystość wręczenia sztandaru szkole zorganizowano 17 września 2001 r. Rozpoczęła się ona od mszy św. w kościele pw. św. Zygmunta i św. Jadwigi Śląskiej, gdzie dokonano poświęcenia sztandaru. Następnie przedstawiciele TMLiKPW w Kędzierzynie-Koźlu przekazali go dyrektor PG nr 1 Krystynie Pustelnik. Po mszy św. przy dźwiękach Młodzieżowej Orkiestry Dętej Technikum Żeglugi Śródlądowej w Kędzierzynie-Koźlu przemaszerowano pod budynek szkoły. Uroczystość była kontynuowana w sali gimnastycznej, gdzie nastąpiło ślubowanie klas I. Następnie ofiarodawcy wbili symboliczne gwoździe w drzewce sztandaru.
W styczniu 2008 roku szkoła wzbogaciła się o drugą salę gimnastyczną o wymiarach: 17 m x 39 m x 9 m. Mieszczą się w niej boiska do gry w piłkę ręczną, koszykówkę, siatkówkę i tenisa ziemnego, a także składane trybuny na 120 osób. Sala powstała w rekordowo krótkim czasie. Budowa trwała 15 miesięcy. Inwestycja pochłonęła 3,3 mln zł, z czego miasto przekazało 2,4 mln zł, Ministerstwo Sportu za pośrednictwem Urzędu Marszałkowskiego w Opolu 750 tys. zł, a szkoła pozyskała od sponsorów kolejne 150 tys. zł.
W wyniku reformy z dniem 1 września 2017 r. gimnazja uległy likwidacji. W Koźlu nastąpiło połączenie PG nr 1 z PSP nr 12, a dokładnie ujmując - podstawówka wchłonęła gimnazjum. Nauka do dziś odbywa się w obu budynkach, czyli przy ul. Piastowskiej 30 oraz Piramowicza 28 pod szyldem Publicznej Szkoły Podstawowej nr 12 w Kędzierzynie-Koźlu.
Kozielska tysiąclatka
Tuż po II wojnie światowej, 22 maja 1945 r., nastąpiło otwarcie Szkoły Podstawowej nr 1 przy ul. Żeromskiego w Koźlu. Rosnąca gwałtownie liczba dzieci sprawiła, że zaszła konieczność budowy w Koźlu drugiej szkoły, która do dziś jest jedną z największych w mieście.
Wmurowania aktu erekcyjnego pod budowę szkoły przy ul. Piastowskiej 30 dokonano 3 września 1961 r. W roku szkolnym 1961/1962 zorganizowano uroczysty pochód młodzieży wszystkich szkół na plac budowy nowej placówki oświatowej. Otwarcie nowej szkoły i zarazem „pomnika tysiąclecia” nastąpiło 5 lutego 1963 r.
Uroczystość była zarazem inauguracją obchodów 800-lecia Koźla. Szkołę wybudowano dzięki ofiarności społeczeństwa tutejszego powiatu, który jako jeden z pierwszych wykonał świadczenia na rzecz Społecznego Funduszu Budowy Szkół 1000-lecia Polski. W budowę zaangażowani byli żołnierze z kozielskiej jednostki wojskowej.
Była to 27 tysiąclatka na Opolszczyźnie i zarazem 534 w kraju. Naukę rozpoczęło w niej 650 uczniów w 18 klasach, a kadrę pedagogiczną stanowili: S. Kluk, Z. Gomułkiewicz, T. Waligóra, A. Klon, M. Rogowska, K. Jankowska, K. Rogala, A. Trybus, J. Cieciura, M. Truś, A. Maciejewska, S. Ziemska, K. Starczewska, A. Głazowska, E. Bielecki, Z. Gralak, M. Łuczak. Szkoła posiadała 15 sal lekcyjnych, 7 gabinetów i pracowni, dużą salę gimnastyczną, bibliotekę z czytelnią oraz stołówkę z zapleczem kuchennym.
Najpierw była to SP nr 1, a następnie SP nr 12. Z czego wynikała ta zmiana? Otóż gdy w 1975 roku doszło do połączenia w jeden organizm miejski Kędzierzyna, Koźla, Kłodnicy i Sławięcic, konieczne stało się ujednolicenie numeracji podstawówek w całym mieście. Zarówno Kędzierzyn, jak i Koźle miały swoje SP nr 1, zatem kozielską Jedynkę przemianowano na SP nr 12. Jej patronem od początku był gen. Karol Świerczewski, polski komunista, uczestnik hiszpańskiej wojny domowej, dowódca 2. Armii Wojska Polskiego. Po II wojnie światowej był on wiceministrem Obrony Narodowej. Zginął w 1947 roku pod Baligrodem w Bieszczadach od kuli żołnierza Ukraińskiej Powstańczej Armii.
W bezpośrednim sąsiedztwie szkoły, u zbiegu ulic Piastowskiej i Gazowej, z wielkim rozmachem zbudowano bardzo nowoczesny, jak na tamte czasy, tor kartingowy, na którym w późniejszych latach uczniowie SP nr 12 spędzali mnóstwo czasu. Organizowane tam były zajęcia wychowania fizycznego, gry i zabawy. Wspomniany tor kartingowy zbudowano w 1971 r. i przebudowano w 1975 r. z okazji rozgrywanych w naszym mieście eliminacji Mistrzostw Europy klasy A - 100 cm sześc. Długość jednego okrążenia wynosiła 850 m, a szerokość jezdni sięgała 7 m. Tor posiadał trybuny z miejscami siedzącymi dla 5000 widzów. Rozgrywano na nim liczne zawody rangi ogólnopolskiej i międzynarodowej. Niestety, los toru od początku był niepewny. Był on usytuowany w środku osiedla i treningi oraz zawody kartingowe, ze względu na hałas, były dość uciążliwe dla mieszkańców okolicznych budynków. Ich protesty okazały się skuteczne. Był to początek końca obiektu, w który przestano inwestować. Zrezygnowano też z organizacji na nim ważnych ogólnopolskich i międzynarodowych imprez. Tym samym wizytówka miasta już w latach 80. popadła w ruinę m.in. za sprawą wandali.
Pożar i powódź
W październiku 1993 roku w SP nr 12, w nocy z soboty na niedzielę, wybuchł pożar. Włamywacze, prawdopodobnie chcąc zatrzeć ślady, podpalili gabinet dyrektora i sekretariat. Zniszczeniu uległa większość dokumentów i akt osobowych pracowników szkoły, a także część księgozbioru bibliotecznego. W zdewastowanych pomieszczeniach przez długi czas prowadzono remont.
W pierwszej połowie lipca 1997 roku miasto nawiedziła, największa od kilkuset lat, powódź. W nocy z 7 na 8 lipca zalane zostało całe Koźle. Powódź dotknęła sześć szkół podstawowych, w tym SP nr 12.
W wyniku kataklizmu nauczyciele wraz z uczniami zmuszeni byli pracować w różnych miejscach. Prowadzono zajęcia w SP nr 20, I LO oraz w kozielskich koszarach. Wiele klas wyjeżdżało na zielone szkoły w różne rejony Polski. W takich warunkach placówka funkcjonowała przez dwa lata. W 1999 roku ukończono kapitalny remont. W pierwszym tygodniu nauki nastąpiło oficjalne otwarcie szkoły w obecności dyrekcji, władz miasta, sponsorów, nauczycieli, uczniów i rodziców.
Uchwałą Rady Miasta Kędzierzyna-Koźla z 28 września 2000 r. PSP nr 12 nadano imię Kadeta Zygmunta Kuczyńskiego. Z tej okazji 11 listopada 2000 r., w 82. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, zorganizowano podniosłą uroczystość. Tego dnia przybyli do szkoły zaproszeni goście: kadeci, rodzina Zygmunta Kuczyńskiego (bratanek z córką), władze wojewódzkie, powiatowe i miejskie, a także byli żołnierze 10. Śląskiego Pułku Artylerii Mieszanej z Kędzierzyna Koźla, nauczyciele, uczniowie i rodzice. Uroczystość została poprzedzona mszą św. za ojczyznę, odprawioną w kościele parafialnym.
Po jej zakończeniu wszyscy udali się do szkoły, gdzie kontynuowano uroczystość. Akt nadania imienia szkole odczytał przewodniczący rady miasta Ryszard Pacułt, a kadeci odsłonili tablicę pamiątkową. Następnie proboszcz kozielskiej parafii ks. dr Alfons Schubert i proboszcz ze Starej Kuźni ks. Teofil Cyryl poświęcili tablicę oraz pomnik upamiętniający 118 kadetów, którzy walczyli w III powstaniu śląskim. Jest to obelisk o wymiarach 3 m x 1,5 m, gdzie umieszczona jest tablica poświęcona pamięci kadetów II Rzeczypospolitej biorących udział w III powstaniu śląskim oraz orzeł lwowski, będący symbolem szkoły kadetów lwowskich i 10. pułku artylerii mieszanej.
Kim był patron?
Kadet Zygmunt Kuczyński urodził się w 1902 roku w Siedlcach. Jego ojciec był kupcem, matka prowadziła prywatną szkołę kroju i szycia. Zygmunt uczęszczał do gimnazjum w Siedlcach. Jesienią 1919 roku, zgodnie z życzeniem ojca, wraz z młodszym bratem Tadeuszem Bonawenturą rozpoczął naukę w Korpusie Kadetów w Modlinie. W 1920 r. kadetom umożliwiono ochotniczy udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W maju 1921 r. wybuchło III powstanie śląskie. W środowisku kadetów powstał plan przyjścia powstańcom z odsieczą. W jednostce doszło do kontrolowanej dezercji. Uciekła pierwsza grupa prowadzona przez Stanisława Koszutskiego z kadetem Zygmuntem Kuczyńskim. Uciekinierzy dotarli do Sosnowca i Szopienic, gdzie w Naczelnej Komendzie Wojsk Powstańczych zostali przydzieleni do 3. baterii artylerii 4. królewskohuckiego pułku piechoty wojsk powstańczych. 2 czerwca 1921 r. bateria wraz z pułkiem obsadziła centralny odcinek frontu III powstania śląskiego na linii: Januszkowice – Raszowa – Łąki Kozielskie – Cisowa, luzując wykrwawiony 2. pułk piechoty wojsk powstańczych. 4 czerwca Niemcy podjęli działania ofensywne, łamiąc zawieszenie broni, na odcinku od Koźla po Olszową. 4. pułkowi piechoty przypadła obrona trójkąta: Januszkowice – Kłodnica i Raszowa – Kłodnica oraz linii kolejowej Leśnica – Kędzierzyn. Niemcy przełamali pozycje powstańcze. Część powstańców wpadła w panikę i wycofała się w kierunku południowym, poza Kędzierzyn. Kadeci artylerzyści bronili się do ostatniego pocisku, a gdy nie starczyło amunicji, walczyli jako piechota na ulicach Kędzierzyna. Kadet Zygmunt Kuczyński został w czasie walki postrzelony w głowę i przetransportowany do szpitala polowego w Starej Kuźni. Wieś jednak opanowali Niemcy, którzy wymordowali rannych powstańców w lesie między Starą Kuźnią a Kotlarnią. Wśród nich był Zygmunt Kuczyński, który poległ śmiercią bohatera w wieku 19 lat. Kuczyński został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Virtuti Militari kl. V, Krzyżem Walecznych, Śląską Wstęgą Waleczności i Zasług.
21 maja każdego roku, począwszy od 2001, dla upamiętnienia udziału 118 kadetów (w tym kadeta Zygmunta Kuczyńskiego) w III powstaniu śląskim, w PSP nr 12 obchodzone jest święto szkoły.
Warto przypomnieć, że 4 czerwca 2021 roku, z inicjatywy społeczności szkoły i Klubu Sportowego „Koziołek”, na obelisku pod tablicą poświęconą kadetom II Rzeczypospolitej umieszczono tablicę z wizerunkiem Zygmunta Kuczyńskiego oraz napisem upamiętniającym zarówno patrona PSP nr 12, jak i bohaterów III powstania śląskiego w 100. rocznicę jego wybuchu.
Dyrektorami PSP nr 12 od momentu jej utworzenia byli: Eustachy Misiewicz (1963-1964), Alina Maciejewska (1964-1973), Krystyna Smogór (1973-1975), Iwona Jędrysiak (1975-1978), Elżbieta Paduszyńska (1978-1983), Adam Struś (1983-1992), Danuta Szubert (1992- 2002), Iwona Gwiżdż-Kostyńska (2002-2012), Joanna Hencel (od 2012 do dziś).
Napisz komentarz
Komentarze