Stan bezpieczeństwa powodziowego oraz plany dalszych działań w kierunku poprawy infrastruktury przeciwpowodziowej były tematem ostatniej sesji Rady Miasta Kędzierzyna-Koźla. Z pewnością naszych czytelników najbardziej interesuje aktualny stan zaawansowania tych inwestycji, które odpowiadać mają za ograniczenie skutków ewentualnych powodzi.
Pierwszoplanowe znaczenie dla bezpieczeństwa miasta - co pokazały niezwykle groźne wezbrania Odry z września 2024 roku - mają zadania realizowane przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie.
Na zeszłotygodniowej sesji RM instytucję tę z ramienia RZGW reprezentowali: dyrektor Zarządu Zlewni w Gliwicach - Marcin Nowak oraz jego zastępca Ewa Ochman.
Dyrektor Nowak mówił o dwóch etapach inwestycji. Jest to budowa, przebudowa i modernizacja lewostronnego wału rzeki Odry Lasaki - Poborszów w miejscowości Kędzierzyn-Koźle (etap I) oraz budowa lewostronnego wału rzeki Odry Lasaki - Poborszów na terenie gminy Reńska Wieś (etap II).
Przypomnijmy, na realizację przez PGW Wody Polskie wyszczególnionych zadań Rada Miasta Kędzierzyna-Koźla udzieliła w formie dotacji celowych pomocy finansowej w wysokości 687 147 zł dla województwa opolskiego. Były to dotacje w kwocie 405 060 zł na opracowanie dokumentacji technicznej oraz 275 087 zł na odszkodowania za planowane zajęcia gruntów pod inwestycję.
Cierpliwość się opłaci?
Według informacji przekazanych przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach (RZGW), pochodzących z początku marca 2025 roku, stan zaawansowania tych projektów przedstawia się dość obiecująco, aczkolwiek na sfinalizowanie tych zadań będziemy musieli jeszcze poczekać.
Wymienione inwestycje zostały ujęte w ramach jednego projektu pn. „Przebudowa, modernizacja wałów rzeki Odry na odcinku od m. Lasaki gm. Kędzierzyn-Koźle do m. Poborszów gm. Reńska Wieś” w aktualizacji Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym opublikowanym 23 marca 2023 r. Dla tego projektu wskazano najwyższy priorytet wykonalności.
Inwestycje te zostały zgłoszone do realizacji w ramach dofinansowania ze środków Unii Europejskiej, w perspektywie na lata 2021-2027 z programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko.
Jeszcze w 2025 roku, w ramach dotacji budżetu państwa, planowane są roboty związane z wykonaniem części zakresu zadania pn. „Budowa lewostronnego wału rzeki Odry Lasaki - Poborszów na terenie gminy Reńska Wieś (etap II).
- Chodzi o budowę wału na odcinku 332 m, a koszt tych prac szacowany jest na 9 mln zł. Realizacja tej inwestycji przez wybranego wykonawcę powinna zostać sfinalizowana do końca listopada 2025 roku. Natomiast jeśli chodzi o kolejne etapy, to po pozyskaniu funduszy z programu FEnIKS (Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 – red.), będą one realizowane w latach 2026-2029. Jeżeli do tego czasu nie wystąpią nieprzewidziane przeszkody i te pieniądze zostaną przyznane, to taki termin realizacji jest jak najbardziej realny. Czyli do 2029 roku lewostronne obwałowanie poniżej Kędzierzyna-Koźla będzie w pełni domknięte - zadeklarował Marcin Nowak.
Ponadto z jego informacji wynika, że realizowany będzie również 3-kilometrowy wał w Dziergowicach w gminie Bierawa, która także narażona jest na zalanie podczas wyższych stanów wód w Odrze.
Natomiast w dalszej kolejności zarządca zabiegał będzie o środki finansowe niezbędne do opracowania koncepcji prawostronnego obwałowania Odry, począwszy od Dziergowic przez Bierawę, Stare Koźle i Brzeźce w kierunku Kędzierzyna-Koźla, by spiąć ów wał z istniejącym w rejonie miejskiej oczyszczalni ścieków. Pieniądze posłużą na wykonanie koncepcji przedstawiającej dokładny przebieg wału i realne koszty niezbędne do realizacji tego zadania.
Jak zapewnił dyrektor Nowak, na przyjęcie fali powodziowej przez cały czas gotowy jest zbiornik Racibórz Dolny.
Dodatkowo w programie planowanych inwestycji w gospodarce wodnej RZGW w Gliwicach uwzględniona jest inwestycja pn. „Modernizacja Kanału Gliwickiego – szlaku żeglownego i jego ubezpieczeń brzegowych” - częściowo również na terenie gminy Kędzierzyn-Koźle.
Źródło: MWiK
Czym jest FEnIKS?
Przypomnijmy, PGW Wody Polskie mogą ubiegać się o dofinansowanie 25 projektów w ramach unijnego programu FEnIKS. Projekty Wód Polskich dotyczą działań z zakresu renaturyzacji i poprawy stanu wód oraz ochrony przed powodzią i suszą.
Jeszcze 30 lipca 2024 r. wiceminister Jan Szyszko, w imieniu Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej jako instytucji zarządzającej, podjął decyzję o identyfikacji 25 projektów PGW Wody Polskie planowanych do realizacji w ramach wspomnianego programu. Tym samym instytucja zarządzająca FEnIKS 2021-2027 nadała projektom Wód Polskich status projektów uprawnionych do wyboru w sposób niekonkurencyjny. Nabory wniosków ruszyły we wrześniu 2024 roku.
Projekty w kategorii ograniczania powodzi lub suszy dotyczą przede wszystkim budowy i przebudowy wałów przeciwpowodziowych, modernizacji zbiorników retencyjnych czy budowy i przebudowy polderów oraz suchych zbiorników przeciwpowodziowych. Realizacja projektów w obu kategoriach pozwoli zwiększyć ochronę przeciwpowodziową i bezpieczeństwo ponad 250 tysięcy ludzi.
Od Bolesława Chrobrego do Głubczyckiej
Z kolei budowa wału przeciwpowodziowego wraz z zastawką na potoku Lineta od ul. Głubczyckiej do ul. Bolesława Chrobrego finansowana jest z budżetu gminy Kędzierzyn-Koźle.
Jej wartość kosztorysowa wynosi 17 281 916 zł, w tym koszt dokumentacji projektowej wraz z uzyskaniem niezbędnych uzgodnień, opinii oraz decyzji administracyjnych - 391 255 zł. Koszt dotychczas wykonanych robót wraz z dokumentacją projektową wyniósł 1 503 968 zł. Opisana inwestycja jest istotna dla ochrony przed powodzią osiedli Południe, Stare Miasto, Zachód i Rogi z uwagi na konieczność poprowadzenia wód powodziowych przez tereny niezamieszkałe i nieużytki na zachodnich obrzeżach gminy.
Jak wynika z informacji wydziału inwestycji, remontów i eksploatacji, po zrealizowaniu pierwszego etapu zadania, polegającego na budowie zastawki (śluzy wałowej na potoku Lineta) w kozielskim parku, zaplanowano wykonanie zamiennej dokumentacji projektowo-kosztorysowej budowy wału przeciwpowodziowego.
Na początku czerwca 2023 roku podpisana została umowa na wykonanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej budowy wału przeciwpowodziowego od ul. Głubczyckiej do ul. Bolesława Chrobrego, której celem jest uzyskanie zmiany decyzji o pozwoleniu z 26 kwietnia 2018 r. na realizację inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowej w jej pierwotnej formie. W dokumentacji wykonanej na podstawie „analizy zagrożenia powodziowego gminy Kędzierzyn-Koźle” docelowo projektowana korona wału zostanie obniżona. Ponadto zmodyfikowany projekt uwzględni na niej przebieg ścieżki pieszo-rowerowej.
Obecnie trwa procedura uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, która spodziewana jest za około pół roku. Termin wykonania dokumentacji projektowej to 419 dni od daty uprawomocnienia decyzji (czyli koniec 2026 roku). Z tego powodu nie jest możliwe precyzyjne określenie kosztów, terminu realizacji kolejnych etapów i zakończenia budowy.
Konserwacja urządzeń
Warto przypomnieć, że pracownicy wydziału zarządzania kryzysowego UM na bieżąco monitorują stan urządzeń i budowli służących do ochrony terenów gminy Kędzierzyn-Koźle przed wodami powodziowymi. W razie stwierdzenia uszkodzeń bądź ich niesprawności zlecane są stosowne prace naprawcze i konserwacyjne. Na zlecenie Wydziału Zarządzania Kryzysowego w 2024 roku dokonano przeglądu i konserwacji sześciu urządzeń administrowanych przez gminę.
Natomiast PGW Wody Polskie będzie miało za zadanie naprawę jednego z podległych mu urządzeń hydrotechnicznych. Chodzi o przepust wałowy, usytuowany w prawym wale Odry w rejonie ul. Młynarskiej w Kędzierzynie-Koźlu, który we wrześniu 2024 roku wykazał nieszczelność zasuwy w czasie przejścia wysokich wód wezbraniowych. Dlatego też na miejscu konieczna była interwencja służb i wykonanie zabezpieczenia wlotu do przepustu od strony zawala rzeki przez wypełnienie workami z piaskiem. Wypełnienie to nie stanowiło całkowitego zamknięcia wlotu do przepustu, ale uszczelniło go na czas, gdy stan wody wzrastał. Po przejściu fali powodziowej udrożniono wlot do przepustu oraz podniesiono problematyczną zasuwę na przyczółku wylotowym przepustu, aby umożliwić odprowadzenie wody do koryta Odry.
Sprawę przypomniała na ostatniej sesji radna Ewa Odulińska.
- W tym roku zabezpieczyliśmy kwotę około pół miliona złotych na przegląd urządzeń znajdujących się w obwałowaniu rzeki Odry i na pewno tym tematem również się zajmiemy - obiecał dyrektor Nowak.
Rozjeżdżony wał
Na sesji RM poruszona też została kwestia rozjeżdżonej przez ciężki sprzęt rolniczy korony wału przeciwpowodziowego od ulicy Odrzańskiej do Miejskiej Oczyszczalni Ścieków w Kędzierzynie-Koźlu. Temat zgłaszali mieszkańcy, a nawiązała do niego prezydent miasta Sabina Nowosielska.
Niestety - mimo zakazu - wjeżdżają tam maszynami rolniczymi okoliczni plantatorzy, a oddany do użytku raptem trzy lata temu obiekt jest w bezmyślny sposób niszczony. W razie zagrożenia powodziowego naruszona konstrukcja wału może nie zabezpieczyć kędzierzyńskiej oczyszczalni ścieków.
Ze strony Sabiny Nowosielskiej pojawił się apel, aby mieszkańcy, będący świadkami takich zdarzeń, nie pozostawali obojętni i zgłaszali takie przypadki na policję. Prezydent miasta zaprezentowała zdjęcie zniszczonego wału, na którym widać znak zakazu wjazdu z wyłączeniem rowerów.
- Nasze służby nie są w stanie 24 godziny na dobę upilnować wszystkich odcinków wałów. Tutaj faktycznie ciężkie maszyny rolnicze wjeżdżają na wspomniany wał, zgłosiliśmy już ten fakt na policję, prosząc o wzmożone kontrole tego odcinka. Nie przyniosło to na razie efektu - ubolewa dyrektor Nowak. - Są przejazdy wałowe, z których rolnicy powinni korzystać, ale niestety skracają sobie drogę i jeżdżą po wale przeciwpowodziowym.
Dyrektor Nowak zadeklarował, że podległe mu służby spróbują lepiej zabezpieczyć to miejsce przed nieodpowiedzialną dewastacją.
Podobne przypadki występują także w innych miejscach naszego regionu. Natomiast montowanie barier (np. szlabanów) dla pojazdów kończy się ich omijaniem bądź niszczeniem przez osoby jeżdżące na ogół sprzętem rolniczym bądź quadami. I przeważnie pozostają one bezkarne.
Zaproszeni goście
Na ostatniej sesji RM pojawił m.in. Marcin Oszańca – pełnomocnik marszałka województwa opolskiego. Byli też poseł na Sejm RP Paweł Masełko oraz radna wojewódzka Brygida Kolenda-Łabuś, dziękując zarówno wszystkim służbom, jak i mieszkańcom za ogromne poświęcenie nie tylko podczas zeszłorocznych zagrożeń powodziowych.
Paweł Masełko poinformował zgromadzonych, że złożył interpelację poselską w temacie zabezpieczenia przeciwpowodziowego Kędzierzyna-Koźla i innych miejscowości w naszym regionie. Zadeklarował, że jak tylko otrzyma odpowiedź na interpelację, przekaże ją samorządowcom. Przekonywał, że kwestie ochrony przeciwpowodziowej powinny być rozwiązywane ponad wszelkimi podziałami politycznymi.
Napisz komentarz
Komentarze